Pojęcie kariery zawodowej i jej wpływ na życie człowieka

---

W starożytności kariera związana była z osiągnięciem sukcesu oraz szeroko rozumianą działalnością w sferze politycznej. Współczesne rozumienie kariery związane jest z tzw. rewolucją przemysłową, co wiąże się z pojawieniem się nowych stanowisk pracy oraz nazewnictwa określającego kategorie zawodów i stanowisk.

Kariera jest rozumiana jako pokonywanie kolejnych szczebli w rozwoju zawodowym. Wiek XX oznaczał dla kariery okres industrialny. Działania pracowników nastawione były na produkcję towarów i zyski. Lata siedemdziesiąte XX w. spowodowały zmianę myślenia o karierze. Praca została zdefiniowana jako środek do generowania zysku, ale i także środek do zaspokojenia różnych ważnych potrzeb rozwojowych człowieka.

KARIERA:

– rozumiana jako AWANS

– definiowana jako ZESTAW DOŚWIADCZEŃ

– kariera jako PROJEKT ŻYCIOWY

– kariera „BEZ GRANIC”

Kariera jako awans oznacza obejmowanie odpowiedzialnego stanowiska, zdobycie uznania w oczach innych ludzi. To także pewien proces rozwoju osobistego, osiąganie wyznaczonych celów. Oznacza również zdobywanie doświadczenia, rozwój kompetencji, wchodzenie w relacje z innymi ludźmi. Kariera jako zestaw doświadczeń, to zachowania i postawy wobec pracy. Wyróżniamy dwa wymiary kariery: subiektywny i obiektywny. Pierwszy ma związek z pełnionymi funkcjami oraz osiągniętą pozycją w hierarchii organizacji. Drugi jest ściśle związany z rozwojem osobistym osoby, jej aspiracjami i potrzebami.

Kariera jako projekt życiowy. Rozumiana jako swoistego rodzaju wyzwanie i nabywanie wielu nowych umiejętności. Kariera „bez granic” motywacja pracownika u podstaw której leży zdobywanie nowej wiedzy i umiejętności. Można to także określić jako „głód doznań”, czyli chęć poznawania i doświadczania nowości.

D. E. Super definiuje karierę jako sekwencję kolejnych prac zawodowych i innych ról życiowych. Sekwencja etapów rozwojowych i ról społecznych jakie pełnimy na przestrzeni całego życia, a także rozwój człowieka poprzez pracę.

Każdy z nas zastanawia się kim jest człowiek, którego można określić mianem człowieka sukcesu. Możemy tu wymienić następujące atrybuty człowieka sukcesu:

– widzialne i słyszalne zadowolenie z pracy, z zakresu obowiązków i wykonywanych czynności

– optymizm i energia

– umiejętność zarażania innych swoją pasją

– zgodność pracy zawodowej z zainteresowaniami

– otwartość na nowe doświadczenia

– dzielenie się swoimi doświadczeniami i emocjami związanymi z pracą z innymi ludźmi

– zadowolenie z życia

Możemy mówić o pewnych czynnikach mających wpływ na karierę. Po pierwsze są to cechy indywidualne, w skład których wchodzą zdolności, cechy osobiste, doświadczenia zawodowe. Po drugie preferowane wartości. Można tu mówić o potrzebach edukacyjnych  oraz postawach wobec pracy. Po trzecie możliwości zewnętrzne czyli miejsce zamieszkania, dostępność oferty edukacyjnej, a także dostępność doradcy zawodowego. Po czwarte czynniki kulturowe czyli oczekiwania klasy społecznej, z której jednostka się wywodzi, aspiracje i doświadczenia rodziny. Z karierą związany jest także stosunek do czasu. Możemy wyróżnić trzy rodzaje orientacji w czasie. Retrospektywną, w której energia jest skupiona na przeszłości, umiejscowienie swoich sukcesów w przeszłości. Prezentystyczną, czyli skupienie się jedynie na „tu i teraz” oraz futurystyczną czyli nastawianie na przyszłość. W realizacji działań zmierzających do osiągnięcia kariery ważna jest przeszłość, teraźniejszość, jak i przyszłość. Warto także przybliżyć przestrzenne koncepcje rozwoju kariery. Kariera pionowa. Zdobywanie i pięcie się po poszczególnych szczeblach rozwoju. Można ją rozwijać w firmach i zakładach, w których struktura organizacji jest hierarchiczna, co samo w sobie zakłada pionowe pokonywanie szczebli kariery.

Kariera pozioma. Oznaczająca rozwijanie posiadanych kompetencji. Jest ona specyficzna dla branż, w których działalność zawodowa jest związana ze stałym podnoszeniem swoich kompetencji, kwalifikacji i umiejętności.

Kariera w głąb. Oznaczająca wykorzystywanie zdobytego doświadczenia oraz umacnianie swej pozycji zawodowej. Jest charakterystyczna dla osób, które zyskują status uprzywilejowany utożsamiany z karierą nie koniecznie ze względu na wiedzę czy umiejętności, ale raczej ze względu na staż pracy. Ważne są także modele kariery czyli relacje między życiem zawodowym, a życiem rodzinnym.

Wyróżniamy karierę niezależną, w której brak jest powiązania pracy i życia prywatnego. Karierę przenikającą, w której życie prywatne przenika do życia zawodowego. Karierę konfliktową nacechowaną stałymi konfliktami na linii praca-dom. Karierę kompensacyjną gdzie brak satysfakcji z pracy zostaje zastąpiony zwiększoną energią i skupieniem uwagi skierowanym na życie rodzinne. Karierę instrumentalną w której wybór zawodu i kariery jest ściśle związany z myśleniem o pracy jako źródle dochodów. Karierę integracyjną, gdzie nie można rozdzielić życia rodzinnego i zawodowego. Niezależnie od pojmowania kariery należy ją rozumieć całościowo jako zbiór doświadczeń człowieka, oraz szeroko rozumianą działalność w wielu sferach życia jednostki.

Artykuł oparty o materiały szkoleniowe Akademii PARP . Portalu edukacyjnego dla małych i średnich przedsiębiorstw. Szkolenie „Planowanie własnej kariery zawodowej”.