Rozwój kariery zawodowej

---

W rozumieniu i zaplanowaniu kariery może pomóc przedstawiona poniżej „koncepcja tęczowego modelu kariery” zaproponowana przez D.E.Super’a. Według tej koncepcji istnieją kolejne fazy rozwoju kariery.

Faza wzrostu (od urodzenia do 14 lat; stadium dzieciństwa)

Wyróżniamy w niej okres fantazji, który charakteryzuje odgrywanie ról społecznych poprzez zabawę, dominującą rolę odgrywają tutaj potrzeby. W fazie wzrostu występuje także okres zainteresowań, w tym okresie, to co się lubi staje się główną determinantą aspiracji i aktywności oraz okres umiejętności w którym analizujemy własne zdolności pod kątem wymagań zawodowych.

Faza poszukiwań (od 15-24roku życia; stadium dorastania)         

Wyróżniamy w niej okres wstępny, który jest związany z dokonywaniem pierwszych prowizorycznych wyborów, na podstawie potrzeb, zainteresowań, umiejętności, wartości oraz dostępnych możliwości. Kolejnym okresem jest okres przejściowy mamy tu do czynienia z próbami urzeczywistniania obrazu samego siebie, a także kształceniem profesjonalnym pod kątem oczekiwań rynku pracy. Kolejnym okresem jest czas próbny związany z objęciem pierwszej pracy i wypróbowaniem jej jako sposobu na życie.

Faza zajęcia pozycji (od 25-44roku życia; stadium wczesnej dorosłości) 

W tej fazie wyróżniamy okres prób. W tym czasie wybrany zawód może się okazać niesatysfakcjonujący, co prowadzi do wielu zmian decyzji zawodowych. Trwa on do momentu określenia własnej pozycji zawodowej lub stwierdzenia braku preferencji do wykonywania określonej pracy. Mamy tutaj także okres stabilizacji, w którym dostrzegamy wyraźnie zarysowany „wzór kariery” i podejmowanie działań realizujących ten wzór. Jest to także często okres bardzo twórczej pracy.

Faza konsolidacji (od 45-64 roku życia, stadium dojrzałości)   

W tej fazie człowiek podejmuje działania stabilizujące wybraną drogę kariery zawodowej. Bardziej rozwijane są wcześniej realizowane rodzaje aktywności, niż inicjowane nowe. Zauważamy także przejście z „roli ucznia w rolę nauczyciela. To także okres wznowienia aktywności z obszarem niezwiązanym z pracą.

Faza schyłku (od 65 roku życia, stadium starości)                                                                                                   

Wyróżniamy okres spowolnienia, związany z przejściem na emeryturę i zmniejszeniem tempa pracy oraz okres emerytury związany z ustaniem aktywności zawodowej.

Do urzeczywistnienia planów o karierze nie wystarczy ogólna wiedza o koncepcjach jej rozwoju, należy poznać także obraz samego siebie. Trzeba poznać swoje kotwice kariery. Czym są kotwice kariery?

Kotwice kariery to cechy indywidualne, które określają to czego pragniemy i oczekujemy od życia zawodowego. Poniżej przedstawię koncepcję rozwiniętą przez Edgara Scheina. Według tej koncepcji wyróżniamy osiem cech (kotwic), które określają oczekiwania danej osoby w stosunku do pracy zawodowej. Cechy te to: profesjonalizm, autonomia i niezależność pracowników, przywództwo, styl życia, kreatywność i przedsiębiorczość, usługi i poświęcenie dla innych oraz bezpieczeństwo i stabilizacja.

Profesjonalista oznacza kogoś, kto chce być ekspertem w konkretnej dziedzinie, satysfakcję osiąga przez awans poziomy. Zależy mu na poszerzaniu wiedzy umiejętności i zdobywaniu nowego doświadczenia. Autonomia i niezależność pracowników, polega na silnym nastawieniu na wybór takiej pracy zawodowej i typu kariery, w którym będą mieli możliwość podejmowania samodzielnych decyzji, a nie tylko wykonywania poleceń przełożonych. Celem przywódców jest zdobywanie nowych doświadczeń, poszerzanie horyzontów. Wiąże się to także z nabywaniem umiejętności skutecznego podejmowania decyzji oraz zwiększenia zakresu wiedzy jaką przywódca posiada lub do której dąży. Styl życia dla osoby prezentującej tą wartość, kariera jest harmonijnym połączeniem pracy zawodowej z życiem osobistym, a sukces to dla niej coś więcej niż sukces zawodowy. Kreatywność i przedsiębiorczość wiąże się z rozwojem w różnych obszarach życia zawodowego. To gotowość do nauki, obserwacji i wdrażania w życie to czego się dowiedziano. Osoby te pracują tym chętniej im bardziej mogą wykorzystać swoją wiedzę w praktyce wprowadzając zmiany i innowacyjne rozwiązania. Odrębną kategorią są usługi i poświęcanie dla innych. Są to przedstawiciele typu kariery, w którym chęć pomocy innym jest naczelną wartością zawodową i życiową. Ważną cechą jest także wyzwanie jako stałe przeciwstawianie się trudnościom, cechami istotnymi dla osób lubiących wyzwania jest możliwość rywalizacji i walki. Ostatnią cechą jest bezpieczeństwo i stabilizacja. Dla osób wyznających tę wartość ważna jest atmosfera emocjonalna i poczucie bezpieczeństwa. Znajomość „kotwicy” na pewno może pomóc wytyczyć kierunek zmierzania kariery. Jednak, aby zrealizować swoją karierę należy wiedzieć jakim dysponuje się kapitałem.

Kapitał można utożsamiać z kwalifikacjami, ale także kompetencjami.

Kapitałem mogą być :

– cechy osobowości

– styl pracy

– konkretne umiejętności

Dzisiejszy rynek pracy poszukuje osób, których kapitałem kariery są: komunikacja, skupienie na kliencie, zespołowość, przywództwo, planowanie i organizowanie, świadomość organizacyjna, elastyczność, rozwój, podejmowanie decyzji, myślenie analityczne i budowanie związków międzyludzkich. Kapitał kariery jest własnością każdego człowieka. Przyczynia się on do osiągnięcia satysfakcji zawodowej i ciągłego doskonalenia umiejętności. Swoimi działaniami należy dążyć do pomnażania swojego kapitału, a nie jego utraty. Trudno realizować wymarzoną karierę jeżeli nie wiemy jakim kapitałem dysponujemy. Kapitałem kariery są nasze kompetencje. Należy starać się więc stale go pomnażać zdobywając nową wiedzę, umiejętności i doświadczenia.

Artykuł oparty o materiały szkoleniowe Akademii PARP . Portalu edukacyjnego dla małych i średnich przedsiębiorstw. Szkolenie z zakresu „Planowania własnej kariery zawodowej”.